HUYU ndiye Mbu anayeambukiza ugonjwa wa malaria na moja ya dalili ya ugonjwa huo nikuuma kichwa na kupatwa na homa kali.Mgonjwa wa akichukuwa damu kwa ajili ya kupima ili kuweza kuona wadudu wanaosababisha Malaria katika chumba cha maabara.
Rais Jakaya Mrisho Kikwete akimpa pole mtoto Brenda Boniface (4)
wakati akisumbuliwa na ugonjwa wa malaria hivi karibuni katika Hospitali ya shirika la Elimu Kibaha kulazwa, kulia ni mama wa mtoto huyo Bi.Tiasaeli Palangyo.
JAMII inatakiwa kuelimishwa na kutambua umuhimu wa kuzingatia kinga dhidi ya
ugonjwa wa malaria unaoongoza kusababisha vifo vingi nchini na matumizi
ya dawa kikamilifu kwa wagonjwa ili kupunguza vifo, hasa kwa akina mama
na watoto wenye umri chini ya miaka, Makala hii ya Mwandishi, HELEN
MWANGO yafafanua.
“ Sikufikiri
kama ningeweza kutaabika hivi, wiki ya tatu sasa, siwezi kula vizuri
na huwa najisikia hovyohovyo.
Nilikwenda hospitali nikaambiwa nina
vijidudu vya ugonjwa wa Malaria.
Sikuamini kabisa, maana kila siku
lazima nishushe neti kabla ya kulala.
Nilichogundua ni tabia yangu ya
kulala nikiwa mwili wangu nimegusa chandarua husababisha mbu kuniuma
sana,” anasema Juma Bahati, mkazi wa jijini Dar es Salaam.
Bahati
ni mmoja kati ya watu wengi nchini wanaosumbuliwa na ugonjwa wa malaria
kwa utaratibu wa kulala wakiwa wameegemea chandarua na kusababisha
mbu wawanyonye damu na kuwaachia vidudu vinavyosababisha ugonjwa wa
malaria.
Nchini
Tanzania, inakadiriwa kuwa kati ya watu milioni 16 hadi 18 huugua
malaria kila mwaka na kati yao watu 100,000 hufa.
Asilimia sabini ya vifo
hivyo ni watoto chini ya umri wa miaka mitano.
Malaria inachangia
asilimia 30 ya mzigo wa magonjwa kitaifa,asilimia 43 ya watoto chini ya
umri wa miaka mitano wanaohuduhuria kwenye vituo vya huduma ya afya,
asilimia 35 ya watoto wa umri chini ya miaka mitano wamnaolazwa vituoni,
asilimia 37 ya watoto chini ya umri wa miaka mitano wanakufa vituoni.
Malaria ni chanzo kikubwa cha upungufu mkubwa wa damu kwa watoto chini ya umri wa miaka mitano.
Mkurugenzi
wa Kinga, Wizara ya Afya na Ustawi wa Jamii , Dk. Donan Mmbando,
akizungumza hivi karibuni alisema kwamba, mambukizi ya ugonjwa huo
husababisha takriban vifo vya watu 100,000 kwa mwaka sawa na kifo cha
mtu mmoja kila baada ya dakika tano.
Dk
Mbando anasema serikali inafanya jitihada za kupunguza vifo vya
watoto wenye umri chini ya miaka mitano kutoka vifo 154 kwa kila watoto
1,000 waliozaliwa hai (kwa utafiti wa mwaka 2002) hadi 79 mwaka 2010.
Miongoni
mwa mikakati ya kufanikisha azma hiyo ni kushirikisha vyombo vya
habari kuhamasisha jamii namna ya kujikinga na ugonjwa huo, kwa kutumia
vyandarua vyenye dawa ya kinga na kutibu kwa dawa za mseto ili
kuutokomeza ugonjwa huo.
Aidha
katika harakati za kutokomeza ugonjwa huo, serikali imejiwekea malengo
katika Mkakati wa Kukuza Uchumi na Kuondoa Umaskini (MKUKUTA),
kupunguza vifo vya watoto chini ya umri wa miaka mitano wanaolazwa
hospitalini kutokana na ugonjwa huo kutoka asilimia 12 iliyokuwepo
mwaka 2005 hadi asilimia nane ifikapo mwaka 2010.
Katika
ngazi ya kimataifa, Malengo ya Maendeleo ya Milenia ya Umoja wa Mataifa
yameweka msisitizo katika kupunguza kuenea kwa malaria.
Lengo la sita,
shabaha ya nne ya Malengo ya Maendeleo ya Milenia inasisitiza kutokomeza
kuenea kwa malaria na magonjwa mengine kama kifua kikuu.
“Serikali
inafanya kila juhudi za kuhakikisha upatikanaji wa huduma za kutosha
za kinga na tiba zinawafikia wananchi wote nchini. Njia mbili za
kupambana na malaria ni tiba na kinga.
Kinga ni bora kuliko tiba.
Matumizi ya dawa ya kuuliwa wadudu ya DDT ili kuteketeza mazalia ya mbu husaidia kupatwa na ugonjwa huo.
Njia
madhubuti ya kupambana na malaria ni kuimarisha kinga dhidi ya ugonjwa
huo,” alifafanua na kuendelea.
“ Hadi
sasa dunia haijaweza kupata chanjo ya malaria.
Hatuna budi kutumia njia
mbadala za kinga. Moja ya njia hizo ni kutumia vyandarua, hasa
vyandarua vyenye dawa ya kuua mbu ( vyandarua vyenye viuatilifu),”
alisema.
Njia
nyingine ni unyunyizaji wa dawa kwenye maeneo ya mazalia ya mbu, na
kuta za nyumba. Ili kusaidia kujilinda na malaria na kusafisha mazingira
kama mifereji, kufukia mabaki ya chupa na madimbwi.
Kwa
akina mama wajawazito, alisema Wizara inasisitiza kuwa, wapatiwe dozi
za SP ili kujikinga na ugonjwa wa malaria mara mbili kabla
hawajajifungua.
Dawa
hizo kwa wajawazito zinamlinda mama na mtoto aliyeko tumboni, ili
asipate ugonjwa wa malaria kutoka kwa mama yake. Njia hiyo ikitekelezwa
kwa usahihi, itapunguza vifo kwa akina mama wajawazito.
Ugonjwa
wa malaria ni mzigo mkubwa kwa taifa . Kila mwaka, malaria inatumia
dola za kimarekani 121 milioni, ambazo ni sawa na pato la taifa 3.4,
hivyo kurudisha nyuma jitihada za kupigana na umaskini nchini.
Alisema
katika hali hiyo, vyombo vya habari ni wadau wakubwa watakaosaidia
kuwaelimisha wananchi njia sahihi za kupambana na ugonjwa huu, ili
kuwafundisha jinsi ya kutambua dalili za ugonjwa wa malaria, jinsi ya
kujikinga na iwapo wataugua, kufahamu umuhimu wa kuwahi matibabu mapema
na kutumia dawa kwa usahihi kama wanavyoelekezwa na wataalamu.
Naye
Meneja wa Kinga wa Wizara hiyo, Dk. Alex Mwita alisema kuwa, ugonjwa wa
malaria ni mzigo mkubwa kwa Taifa na kwamba kila mwaka, malaria
inatumia dola za Kimarekani milioni 121, ambazo ni sawa na pato la
taifa 3.4, hivyo kurudisha nyuma jitihada za kupigana na umaskini
nchini.
Aidha,
gharama hizo zinazoonekana moja kwa moja zinajumuisha binafsi na zile
za kitaifa kwenye masuala ya kinga na tiba kwa ujumla.
Gharama
binafsi ni kama vile vyandarua vyenye viatilifu, mahudhurio ya
hospitali, dawa, usafiri na matunzo ya mgonjwa , iwapo atalazwa ambapo
gharama za kitaifa ni pamoja na matumizi makubwa ya serikali katika
ununuzi wa dawa na vifaa vya tiba, matengenezo ya vituo vya kutoa huduma
ya afya, miundombinu, udhibiti wa mazalia ya mbu pamoja na utoaji elimu
kwa umma na utafiti.
Pia,
kuna gharama ambazo hazionekani moja kwa moja zinatokana na kupoteza au
kudhoofu kwa nguvukazi kutokana na kuugua na pengine vifo,
kutokuhudhuria kazini au shuleni, kuathiri maendeleo na ukuaji kwa
watoto.
Hata
hivyo katika kukabiliana na changamoto hiyo, wataalamu wa masuala ya
sera za afya wakiongozwa na Shirika la Afya Duniani wanafanya juhudi za
kuongeza upatikanaji wa dawa mseto kuwa na unafuu zaidi.
Dk.
Mwita anasema, serikali inafanya juhudi mbalimbali kupitia vyanzo vya
ndani na nje ya nchi ili kuchangia upatikanaji wa dawa mseto zinazotibu
malaria kwa sasa.
Katiika
jitihada za kufikia lengo la kutokomeza ugonjwa huo, wananchi
wanatakiwa kutumia dawa hizo kikamilifu kwa kuzingatia ushauri
wanaopewa na madaktari au katika vituo vya afya nchini.
0 comments:
Post a Comment